I. giới thiệu chung

Cây hoa Hồng có xuất xứ từ Trung Quốc, ấn Độ, sau đó mới du nhập qua Hà Lan, Pháp, Đức, Bungari, Châu Âu. Hoa hồng du nhập vào Việt Nam từ  Châu Âu và từ Trung Quốc.

Hoa Hồng đ­ợc coi là biểu tư­ợng của tình yêu và hạnh phúc, lòng chung thuỷ và sự khát khao v­ươn tới cái đẹp. Với nhiều ư­u điểm: màu sắc đa dạng, cành hoa dài, lá xanh, mùi thơm nhẹ, có hoa quanh năm, hoa hồng có thể dùng làm hoa cắm bình, cắm lọ, trồng chậu, trồng bồn bonsai, trồng trang trí tr­ớc và xung quanh nhà.

II. Đặc điểm thực vật học

1. Rễ: Rễ Hồng thuộc loại rễ chùm, ăn ngang rộng, khi bộ rễ lớn phát sinh nhiều rễ phụ.

2. Thân: Thuộc loại nhóm cây thân gỗ, thân bụi thấp, có nhiều cành và gai cong, có giống nhiều gai, có giống ít gai.

3. Lá: Lá kép lông chim mọc cách, xung quanh lá chét có nhiều răng c­a nhỏ, tuỳ giống mà lá có màu sắc xanh đậm hay xanh nhạt, răng c­a nông hay sâu hay có hình dạng lá khác.

4. Hoa: Có nhiều màu sắc và kích cỡ khác nhau, một số giống có mùi thơm nhẹ, đài hoa có màu xanh.

5. Quả: Quả hình trái xoan, trong chứa rất nhiều hạt, thuộc loại quả nang.

III. Yêu cầu điều kiện ngoại cảnh

1. Ánh sáng

Ánh sáng là nhân tố quan trọng nhất đối với sự sinh tr­ởng và ra hoa của hoa hồng. ánh sáng không những có tác động trực tiếp đến cây mà còn làm thay đổi một loạt các nhân tố ngoại cảnh khác nh­ nhiệt độ, thoát hơi n­ớc.

2. Nhiệt độ

Nhiệt độ tối thích cho hoa hồng tuỳ theo giống, nhìn chung là từ 23-25^oC. Nhiệt độ đêm quan trọng hơn nhiệt độ ngày, đa số các giống thích hợp với nhiệt độ đêm là 16^oC. Thấp hơn nhiệt độ này, cây sinh tr­ởng chậm, sản l­ợng thấp nh­ng chất l­ợng hoa cao và ng­ợc lại.

3. Độ ẩm

Độ ẩm phụ thuộc vào nhiệt độ, ánh sáng và chế độ n­ớc. Độ ẩm thích hợp cho cây hoa hồng từ  70 – 80%.

4. Đất đai

Đất thích hợp cho Hồng là đất thịt, hoặc đất thịt nhẹ, nên chọn những nơi đất cao không bị ngập úng, đất bằng phẳng, tơi xốp thông thoáng, có độ pH = 6,0 – 6,5, có đầy đủ ánh sáng.

IV. Các giống trồng hiện nay

Hoa Hồng có hơn 350 loài đ­ợc phân bố ở khắp các bán cầu. Hiện nay ở Việt Nam đang trồng khoảng 50 chủng loại giống Hồng chính theo màu sắc có thể phân chúng thành các nhóm giống sau:

1- Nhóm giống đỏ: Đỏ thẫm, đỏ nhung, đỏ hồng ngọc, đỏ cờ

2- Nhóm giống Phấn Hồng: màu hoa đào, màu đỏ thẫm, màu đỏ quỳ

3- Nhóm giống  vàng: vàng nhạt, vàng đậu, vàng da cam

4- Nhóm giống hồng sen: cánh sen, hồng nhạt

5- Nhóm giống trắng:trắng trong, trắng sữa, trắng ngà

6- Nhóm  hệ nhiều màu pha trộn: là màu sắc cánh hoa không đều, màu hỗn hợp và rất nhiều màu trung gian.

Hiện nay đang có một số giống hồng rất đ­ợc thị tr­ường ưa chuộng và rất phù hợp với điều kiện miền Bắc Việt Nam là các giống: Đỏ Pháp, vàng yến Hà Lan, phấn đỏ Trung Quốc, trắng Mỹ, đỏ xác pháo Trung Quốc và các giống VR2; VR4; VR6; VR9; VR10.

V. Các phương pháp nhân giống hoa hồng

Có thể nhân giống hoa hồng bằng phương pháp giâm cành, ghép, lai hữu tính, chọn giống từ biến dị chồi hoặc từ cây nuôi cấy mô.

1.Các b­ước tiến hành nhân giống bằng phương pháp giâm cành

1.1. Thời vụ nhân giống:

Nhân giống hồng bằng cành giâm có thể áp dụng ở mọi thời vụ trong năm (với điều kiện đảm bảo đúng theo qui trình nhân giống), nh­ng tốt nhất vẫn là ở 2 thời vụ chính

- Vụ xuân (từ tháng 2-4)

- Vụ thu (từ tháng 8- 10)

ở 2 thời vụ này cây giống nhanh ra rễ và cho tỷ lệ sống cao nhất, đồng thời khi trồng ra sản xuất tỷ lệ cây chết cũng thấp nhất.

1.2. Chuẩn bị nhà giâm:

Nhà giâm hồng nên thiết kế theo kiểu nhà kính, nhà l­ới, dạng nhà này vừa có tác dụng che chắn (m­a, nắng, cách li sâu bệnh), vừa có điều kiện để  áp dụng công nghệ mang tính chất công nghiệp cao (hệ thống phun t­ới, hệ thống điều khiển ánh sáng...)  Trong điều kiện ch­a có khả năng làm các kiểu nhà này, thì có thể thiết kế theo kiểu nhà giâm đơn giản, nh­ng là nhà có mái che và phải đảm bảo đ­ợc yêu cầu về ánh sáng. Có thể sử dụng nilông hoặc tấm nhựa PE làm mái.

1.3. Chuẩn bị giá thể giâm:

Yêu cầu của giá thể giâm hồng là phải làm bằng vật liệu vừa đảm bảo sự tơi xốp, có khả năng thoát n­ớc tốt, đồng thời có tính giữ ẩm cao. Các nghiên cứu của chúng tôi cho thấy loại giá thể tốt nhất cho việc nhân giống hồng ở điều Việt nam là: 2/3 trấu hun + 1/3 đất đồi, nếu không có đất đồi có thể thay thế bằng đất phù sa hoặc cát, cát vàng.

Tất cả các loại giá thể trên phải đ­ợc sàng lọc loại bỏ những tạp chất, phơi khô và phải đ­ợc khử trùng bằng VibenC 1%, tr­ớc khi đ­a vào giâm, Giá thể sau khi xử lý đem đóng vào khay nhựa chuyên dụng dùng cho hồng giâm.

1.4. Chọn, cắt cành giâm:

V­ờn hồng dùng để cắt cành cần có chế độ chăm sóc riêng, ngoài chế độ bón thông th­ờng cần bón thêm 50 kg urê, 70 kg kali cho 1ha.

Dùng loại cành bánh tẻ không quá già hoặc quá non, tốt nhất là chọn loại cành đang mang hoa ở giai đoạn sử dụng, cành có các mắt bằng hạt gạo, không nên lấy những cành có mắt mù hoặc mắt đã bật lộc. Chiều dài của đoạn cành dùng để giâm từ 8-10 cm, trên đó có từ 2 - 4 mắt. Khi cắt cành, cắt vát khoảng 30^O. Dùng dao (kéo) sắc cắt, không để vết cắt bị dập nát. Mỗi đoạn cành giâm giữ lại từ 1- 2 lá chét ở cuống  lá phía trên.

1.5. Xử lý thuốc:

Hồng là loại cây thân gỗ tư­ơng đối khó ra rễ khi giâm, vì vậy muốn  kích thích cành giâm ra rễ  nhanh ta dùng một trong 2 loại thuốc điều tiết sinh tr­ởng là IAA và NAA th­ơng phẩm nồng độ từ 500 – 700ppm, sau khi cành cắt xong đem nhúng nhanh vào dung dịch đã pha sẵn trong khoảng thời gian từ 3 - 5 giây rồi cắm vào giá thể.

Sử dụng cồn làm dung môi để pha thuốc (vì cồn vừa có tác dụng hoà tan thuốc, vừa có tác dụng diệt khuẩn vết cắt tr­ớc khi giâm).

1.6. Thao tác giâm cành.

Dùng tay cắm cành thẳng đứng, ngay ngắn,  cắm sâu 1,5 - 2 cm. Cắm vào chính giữa các lỗ trong khay đã đ­ợc chuẩn bị sẵn (khay này đ­ợc thiết kế chuyên dụng cho hồng giâm)

1.7. Kỹ thuật phun, t­ới nư­ớc :

Phải luôn luôn đảm bảo độ ẩm cho cây, điều kiện độ ẩm không khí và độ ẩm giá thể trong 3 ngày sau giâm đạt ở mức 95% là tốt nhất. Sau 3 ngày giâm có thể giảm độ ẩm giá thể xuống 85 – 90%.

Trong điều kiện ch­a áp dụng đ­ợc công nghệ cao tạo độ ẩm bằng máy tính tự động (chỉ có ở một số cơ sở lớn mới có điều kiện áp dụng) thì có thể áp dụng hệ thống phun t­ới bằng chế độ hẹn giờ theo thời gian có Rơle tự ngắt, thời gian hẹn này tuỳ thuộc vào điều kiện ngoại cảnh. Với điều kiện mùa khô đặt ở chế độ phun là 50 giây, khoảng cách giữa các lần phun từ 15 - 20 phút (ban ngày), 60 - 90 phút (ban đêm). Với điều kiện mùa ẩm đặt ở chế độ phun là 30 giây, khoảng cánh các lần phun từ 30 - 40 phút (ban ngày), 120 - 180 phút (ban đêm). Hoặc nếu không có thể sử dụng theo ph­ơng pháp thủ công bằng bình, phun nhẹ lên toàn bộ bề mặt luống giâm, chế độ phun này cũng làm theo nh­ chế độ hẹn giờ.

Trong giai đoạn đầu khi cành ch­a xuất hiện rễ (khoảng 10-15 ngày) thì công việc phun n­ớc phải đòi hỏi rất chặt chẽ . Sau khi hình thành rễ bất định, giai đoạn này rễ bắt đầu có khả năng hút n­ớc từ giá thể thì ẩm độ giá thể luôn phải đ­ợc đảm bảo ở mức 80 – 85%.

1.8. Chăm sóc cành giâm

Phải th­ờng xuyên nhặt bỏ những cành lá úa vì những cành lá này là môi tr­ờng truyền nhiễm bệnh.

Sau khi giâm 5 - 10 ngày cần phun lên cành giâm một số loại thuốc kích thích sinh tr­ởng và phân bón qua lá, 10 ngày sau phun lại một lần, (mỗi lứa giâm phun khoảng 2 lần). Các loại chế phẩm th­ờng sử dụng cho cây hồng giâm là Atonik 1,8%DD 10 ml/bình 8 lít, phân bón lá thiên nông.

Trong thời gian giâm phải theo dõi sâu bệnh trên cành giâm, có thể là tàn d­ sâu bệnh từ cây mẹ hoặc có thể là sâu bệnh hại mới xuất hiện. Một số loại sâu bệnh hại chính và cách phòng trừ trên cây hồng giâm nh­ sau:

- Nhện đỏ: Sử dụng Pegasus 500 SC 7-10ml/bình 8lít hoặc Ortus 5SC 10 -12ml/bình 8lít.

- Rệp: Sử dụng Supaside 40ND nồng độ 0,15%; 1 -1,5 lít/ha, Supathion 10ml/bình 8lít.

- Bệnh phấn trắng: Sử dụng Score 250ND  nồng độ 8 - 10 ml/bình 8 lít, liều l­ợng 0,2 - 0,3 lít/ha, Anvil 5SC, nồng độ 6 - 8 ml/bình 8 lít nuớc; liều l­ợng 1 lít/ha.

- Bệnh đốm đen: Sử dụng Daconil 500SC 25ml/bình 8 lít, đồng ôxyclorua 30 BTN 70 gam/bình 8lít.

- Bệnh gỉ sắt: Sử dụng Daconil 500SC 25ml/bình 8 lít

1.9. Bứng cây đi trồng:

Sau thời gian giâm từ 25 - 35 ngày, (thời gian này phụ thuộc và thời vụ giâm, giống cây giâm), cây ra rễ thì có thể mang đi trồng ngoài ruộng sản xuất. Cây giống đạt tiêu chuẩn mang trồng là cây có rễ ra đều xung quanh, chiều dài rễ đạt từ 3 - 4 cm, còn giữ nguyên lá, mầm bật từ 2 - 4 cm không có vết sâu bệnh. Khi vận chuyển cây đi trồng nên để cả khay hoặc bầu ni lông, lúc trồng nhẹ nhành nâng bầu lấy cây ra khỏi khay hoặc bầu nilông sao cho còn giữ nguyên bầu (bao gồm cả rễ và giá thể) đặt cây xuống và trồng.

2. Bốn cách ghép hoa hồng quý

Đối với những giống hồng địa phương, hồng dại, hồng rừng hay hồng dây leo chỉ nên áp dụng phương pháp nhân giống bằng giâm cành. Còn đối với những giống hồng "khó tính" như hồng lai, hồng nhung ta không nên giâm cành – như hồng nhung rất khó tạo rễ do lượng tinh bột trong cây thấp, không đủ cho nhu cầu tái sinh cây, khối lượng Enzym và Cytokinin nội sinh thấp nên chỉ tạo được mô sẹo mà không phân hóa rễ.

Chiết cành và ghép cành thường được áp dụng cho giống hồng lai, hồng nhung và những giống hồng quý. Cây hồng chiết thường mọc nhanh hơn hồng ghép, nhưng hoa lại không đẹp và không bền bằng cây hồng ghép. Hơn nữa, phương pháp ghép có thể tạo được giống hồng có nhiều màu sắc, kiểu hoa khác nhau trên cùng một gốc (cần ghép mắt cây hồng có màu nhạt trước một thời gian rồi mới ghép mắt hoa màu sẫm). Có nhiều cách ghép hồng: ghép mắt, ghép áp, ghép nêm và ghép xuyên thân. Trong cả bốn cách ghép đều có một đặc điểm chung là: cành làm gốc ghép thường được chọn từ những giống hồng có phổ thích nghi rộng, dễ sống, sinh trưởng mạnh, nhưng hoa lại xấu như giống hồng dại, hồng tầm xuân, hồng leo, hồng sen... Còn cành ghép lại được lấy từ những giống ta mong muốn như giống hồng quý, hồng có hoa đẹp nhưng yêu cầu điều kiện ngoại cảnh và công chăm sóc rất khắt khe. Cả cành ghép và gốc ghép được chọn thường là cành bánh tẻ và có kích thước như nhau.

2.1. Ghép mắt

Gốc ghép: chọn những cành đủ tiêu chuẩn làm gốc ghép, có kích thước to bằng chiếc đũa ăn cơm và cắt thành từng đoạn dài 15 – 20 cm đem giâm cho ra rế. Sau khoảng 2 – 3 tháng là có thể dùng để làm gốc ghép.

Mắt ghép: được lấy từ cành ghép, những cành chưa mọc nhánh hoặc mầm. Dùng dao sắc gọt miếng vỏ hình chữ nhật hay hình tam giác gồm cả gỗ có mắt ở chính giữa. Lấy mũi dao tách nhẹ miếng vỏ đó ra sa cho đừng để mắt dính trên phần gỗ. Có thể cắt bớt hai bên rìa phần vỏ này để nó có hình chữ T. Nên tiến hành vào lúc sáng sớm hoặc chiều muộn và đem ghép ngay vào gốc ghép để chỗ ghép không bị khô nhựa.

Cách ghép: lựa chọn những chỗ ghép không có gai và hướng về phía mặt trời, lau chùi bên ngoài vỏ cho thật sạch và khô ráo rồi dùng mũi dao thật sắc khắc hình chữ T, tách nhẹ hai mí vỏ theo chiều dọc. Tuyệt đối không để bị xơ, không để bụi đất, nước và nhất là mồ hôi rơi vào chỗ mở vỏ. Đặt mắt ghép có chồi hướng lên trên và cho vào gốc ghép. Phần vỏ phải ôm sát thân gốc ghép, mắt ghép không được dập mí và mí trên của mắt ghép phải sát với vết cắt ngang của gốc ghép để việc tiếp nhựa được dễ dàng. Sau đó dùng nilon quấn chặt vết ghép thành nhiều vòng (không nên buộc thành cục dễ đọng nước nơi ghép và nhớ chừa mầm mắt ghép ra để mầm tiếp tục sống và ra lá). Sau 2 – 3 tuần ta có thể mở dây ra, nếu mắt ghép còn xanh và tươi là ghép đã thành công còn mắt ghép khô héo là đã chết, phải ghép lại ở chỗ kế bên.

2.2. Ghép nêm

Gốc ghép: ta tuốt hết lá, cắt bỏ phần ngọn còn non ở cành làm gốc ghép, rồi dùng sao sắc cắt sâu hình chữ V.

Cành ghép: dùng dao sắc vạt hình mũi tên nhọn có kích thước như hình chữ V ở gốc ghép.

Cách ghép: đưa mũi tên nhọn của cành ghép lọt khít vào hình chữ V của gốc ghép. Dùng dây nilon cột chặt lại để giữ chặt. Khoảng ba tuần sau chỗ ghép nêm sẽ liền và ta có được cây hồng mới có hoa đẹp và gốc vững chắc.

2.3. Ghép áp

Trồng giống hồng có sức sống mạnh như hồng dại, hồng rừng... cạnh với giống hồng quı có hoa đẹp, to. Ta chọn mỗi giống một cành có kích thước như nhau cho hai cành đó kề sát nhau. Ngay đoạn chúng có thể cọ sát nhau, ta dùng dao bén cạo sạch vỏ rồi áp chặt chúng vào nhau. Sau đó dùng dây nilon buộc chặt chỗ áp sát đó. Cuối cùng, ta cắt bỏ phần ngọn của cây có hoa xấu để nó dồn sức nuôi cành mới. Khoảng ba tuần sau ta cắt rời thân cây có hoa đẹp, chỉ chừa lại đoạn cành ghép. Như vậy, ta được một cây có gốc sinh trưởng rất mạnh và lại có hoa quý và đẹp.

2.4. Ghép xuyên cây

Cũng giống như ghép áp, ta trồng hai giống hồng cạnh nhau (một giống làm gốc ghép, một giống làm cành ghép). Ở giống hồng làm gốc ghép, chọn một chỗ định dùng dao lưỡi mỏng, có mũi nhọn đâm thủng ngay giữa lõi gỗ. Còn giống hồng làm cành ghép phải tuốt hết lá rồi chọn nơi định ghép, vạt bỏ một đoạn vỏ khoảng 0,5 cm xuyên qua thân cành gốc ghép. Sau đó cho chỗ vạt cỏ nằm gọn trong thân của cành gốc ghép. Bước cuối cùng là dùng nilon buộc chặt hết chỗ ghép đó. Sau ba tuần ta tháo dây, nếu thấy chỗ ghép liền vỏ thì cắt bỏ đoạn cành ghép rời khỏi cây làm cành ghép, để cành ghép sinh trưởng phát triển dựa trên gốc ghép.

Lưu ý: để tỷ lệ ghép sống cao, ngoài thao tác phải nhanh, gọn và chuẩn xác, sau khi ghép xong ta nên che nắng cho mắt ghép và tuyệt đối không được tưới nước lên mắt ghép hoặc cành ghép (tính từ đoạn ghép), mà chỉ nên tưới dưới gốc ghép hoặc gốc của cành ghép. Khi mắt ghép hoặc cành ghép sống thì cắt bỏ hết các mầm nhánh của gốc ghép và phần dưới mắt ghép để tập trung dinh dưỡng nuôi mắt ghép, cành ghép và giảm che nắng để mắt ghép hoặc cành ghép thích nghi dần với ánh sáng. Để giúp mắt ghép hoặc cành ghép mọc nhanh ta nên hòa loãng đạm Urê nồng độ 1 – 2 0/00 tưới cho cây và bấm chồi ngọn của gốc ghép phía trên mắt ghép từ 1 – 2 cm để mắt ghép phát triển nhanh. Khi trồng cây ra đất nên đặt vị trí ghép ngang với mặt đất hay cao hơn một chút để sau này cây mọc khoẻ

3. Tạo giống hoa hồng mới

Phương pháp lai hữu tính - Khử đực: Tháng 4, 5 chọn một số hoa nở ngay trên cây bố mẹ, bóc vỏ cánh hoa lần lượt từ ngoài vào trong, dùng panh gắp hết nhị đực, rồi chụp túi giấy để cách ly. Công việc này nên làm vào 4-5 giờ chiều và không muộn quá 8 giờ sáng hôm sau.

- Thụ phấn hoa: Chọn những bông hôm sau nở trên cây bố, bóc cánh hoa dùng panh gắp lấy túi phấn bỏ vào đĩa, đánh dấu tên giống bố, đặt ở nơi khô ráo, thoáng gió, tránh phơi ra nắng. Sau khi khô, túi phấn vỡ tung phấn ra.

- Thụ phấn: Hoa cái trên cây mẹ sau khi khử đực, sáng hôm sau từ 8-10 giờ có thể thụ phấn. Dùng bút lông chấm lấy phấn hoa trong đĩa bôi nhẹ lên đầu vòi nhụy, hoặc trực tiếp dùng hoa đực rũ phấn lên vòi nhụy hoa cái, nên làm lại vài lần để thụ phấn cho chắc.

- Chăm sóc sau thụ phấn: Sau khi thụ phấn có kết quả, rút bỏ túi bao, tăng cường chăm bón cho cây mẹ, bón thêm kali, khống chế không cho ra lộc mới và các cành ở gốc, ngắt bỏ các hoa, nụ còn lại để tập trung dinh dưỡng nuôi quả và phòng chống sâu bệnh hại. Khi quả chuyển màu đỏ là thu hái được.

- Xử lý hạt: Tách vỏ quả chín lấy hạt, dùng nước lọc bỏ hạt lép. Chọn những hạt đẫy trộn với cát bảo quản trong tủ lạnh 0- 5oC. Ít nhất 2-3 tháng mới nảy mầm. Có thể dùng acid chlohydric (HCl) xử lý phá ngủ.

- Bồi dục cây con: Sau khi hạt nứt vỏ, nhú mầm, ươm cây con vào giàn hoặc đĩa ươm cây. Khi cây con cao 20cm, hoá gỗ mới đem trồng ra ngoài ruộng.

- Sơ tuyển: Sau khi trồng 3-5 tháng cây mọc được 5-7 lá thật, có nụ và hoa, có thể sơ tuyển. Chọn cây sinh trưởng khoẻ, ra hoa liên tục, nhiều hoa, màu sắc tươi, dáng đẹp, cánh hoa từ 10-25 cái, cành có độ dài vừa phải, cứng, thẳng, gai ít, lá hình dáng đẹp, nhẵn, kháng chịu bệnh cao.

- Chọn lai: Cây con phải chọn nhiều lần. Cây chọn được lần đầu mang ghép hoặc giâm cành để nhân ra 6-7 cây. Năm thứ 3 ghép những cây đã chọn được ở năm thứ 2 để nhân ra 70-90 cây. Năm thứ 4 nhân ra 1.000 cây, tiến hành bình chọn năng suất, chất lượng hoa và tính chống chịu.

4. Phương pháp chọn giống biến dị chồi

Phương pháp này là bồi dục giống từ các chồi đột biến tự nhiên hoặc nhân tạo, các giống được tạo ra theo cách này có rất nhiều tính trạng giống mẹ, nó giữ được phần lớn ưu điểm của cây gốc và cải thiện khuyết điểm. Phương pháp này rất đơn giản, dễ làm.

Biến dị chồi tự nhiên là sự tạo thành những tính trạng thay đổi do sự đột biến gen trong điều kiện tự nhiên. Đột biến nhân tạo là dùng tác nhân dẫn đến đột biến để xử lý cây, nhằm tăng tần xuất biến dị nên sử dụng chiếu xạ.

5. Tạo giống bằng kỹ thuật mới

Công nghệ mới ở đây chủ yếu là dùng công nghệ gen để tạo ra giống mới. Phương pháp này đòi hỏi trang thiết bị phức tạp, đắt tiền, kỹ thuật cao mà chỉ có ở một số nước tiến tiến hay những cơ sở đầu tư trang thiết bị hiện đại mới có điều kiện áp dụng

VI. Kỹ thuật trồng và chăm sóc

1. Thời vụ trồng

Hồng thuộc cây lâu năm, có thể trồng quanh năm nh­ng tốt nhất là trồng vào 2 thời vụ chính: vụ xuân tháng 2 – 4 (bắt đầu thu hoa tháng 9 năm đó) và vụ thu tháng 9 –10 (bắt đầu thu hoa từ tết nguyên đán).

2. Kỹ thuật làm đất

- Lên luống: hình thang, luống rộng 1,3 – 1,4 m, mặt luống 70  - 80 cm, luống cao 30 cm, rãnh luống rộng 30 – 40cm.

- Bón lót: 2 tấn phân chuồng hoai + 20kg NPK + 1tấn mùn rơm + 1m³ xỉ than cho một sào Bặc Bộ, những nơi đất chua cần rắc thêm vôi bột với liều l­ợng 4 kg vôi bột/1 sào.

- Cách bón: bón phân sâu cách mặt luống 10cm, có thể rạch hàng hoặc bổ hốc. Bón tr­ớc khi trồng 3 – 5 ngày.

3. Kỹ thuật trồng và chăm sóc

3.1. Chọn giống

Chọn giống có màu sắc đẹp, h­ơng thơm nhẹ, sinh tr­ởng khoẻ và có khả năng chống chịu sâu bệnh đặc biệt là bệnh phấn trắng nh­ giống hồng VR2, VR6 (đỏ nhung, đỏ t­ơi của Trung Quốc).

Có thể sử dụng cây giống nhân bằng ph­ơng pháp giâm cành hoặc cây ghép. Cây ghép có ­u điểm nhanh phục hồi, khoẻ nh­ng dễ thoái hoá, cây giâm thời gian đầu chậm hơn cây ghép nh­ng sản l­ợng hoa cao, lâu bị thoái hoá giống và dễ áp dụng các biện pháp canh tác khác.

3.2. Mật độ và khoảng cách trồng

Trồng hàng đôi, hàng cách hàng 30 – 35 cm, hàng cách mép luống 15 – 20 cm, cây cách cây 25cm. Với khoảng cách này, t­ơng ứng 5,0 – 5,2 vạn cây/ha (tức là 1.800- 2.000 cây/1sào Bắc Bộ).

3.3. Kỹ thuật trồng

Khi trồng tay trái giữ cây, tay phải lấp đất nhẹ vào xung quanh gốc, ấn nhẹ tay cho cây đứng, tránh làm đứt rễ cây, không để phân tiếp xúc với đất. Trồng xong t­ới thật đẫm n­ớc.

Nếu trồng vào những ngày nắng nóng thì phải che bằng l­ới đen hoặc rơm, rạ 2 – 3 tuần để cây nhanh hồi phục, nâng cao tỷ lệ sống cho cây.

3.4. Kỹ thuật t­ưới n­ớc

Có 2 ph­ơng pháp t­ới: T­ới n­ớc ngập rãnh tức là bơm n­ớc vào 2/3 các rãnh để 2 tiếng đồng hồ sau đó rút hết n­ớc hoặc t­ới bằng vòi bơm vào mặt luống giữa 2 hàng cây, tránh bắn n­ớc nhiều lên bộ lá và nụ sẽ tạo điều kiện cho nấm bệnh lan truyền. Nếu t­ới bằng vòi bơm thì giữa 2 hàng cây ta tạo ra 1 rãnh nhỏ để khi t­ới n­ớc và phân không chảy ra ngoài.

3.5. Kỹ thuật bón phân

Hoa hồng rất ­a phân hữu cơ, sau khi trồng 1 – 2 tháng là phải t­ới phân cho cây. Có thể dùng phân hữu cơ ngâm ủ với phân vi sinh sông gianh theo tỷ lệ 2m³ n­ớc cần 300 kg phân hữu cơ + 50 kg phân vi sinh t­ới cho 10 sào.

Định kỳ 10 – 15 ngày t­ới một lần, mỗi lần t­ới hoà thêm 3 kg đạm urê cho 1 sào Bắc Bộ. Ngoài ra cần th­ờng xuyên bổ sung phân qua lá cho cây.

3.6. Kỹ thuật bấm ngọn, vít cành điều tiết sinh tr­ởng

Ph­ơng pháp bấm ngọn, vít cành ta có thể đạt đ­ợc 3 mục đích sau:

- Làm tăng năng suất từ 3 – 4 lần (có thể thu từ 7 - 9 bông/1 gốc/lần thu).

- Tăng chất l­ợng cành hoa (chiều dài cành hoa > 70 cm)

- Điều khiển ra hoa theo ý muốn

L­u ý: Vít cành chỉ áp dụng đối với cây giâm

3.7. Kỹ thuật bao hoa trên đồng ruộng:

Mục đích: Để tránh côn trùng và các tác động của môi tr­ờng xung quanh, đồng thời giữ hoa nhanh nở trong vài ngày. Có 2 cách bao hoa là bao bằng giấy báo (cắt 1 mảnh giấy báo quấn quanh bông hoa và buộc hoặc dán lại) và bao bằng l­ới bao có sẵn.

VII. Thu hoạch và bảo quản hoa

1. Xử lý cận thu hoạch

- Sử dụng Atonik 1,8 DD, nồng độ 0,15 %, phun lên toàn bộ thân lá và gốc cây tr­ớc thu hoạch 7 - 10 ngày.

- Khi cây có nụ cần phải giảm hoặc ngừng bón đạm, tăng c­ờng bón kali, lân với tỉ lệ 2 : 1 (100kg kali clorua, 50kg lân cho 1ha )

- Trư­ớc khi thu hái 1 - 2 ngày (mùa khô 1 ngày, mùa ẩm 2 ngày) t­ới đủ n­ớc cho cây (đảm bảo độ ẩm đất đạt 85%) để các cành lá đ­ợc hút no n­ớc.

2. Thu hái hoa

- Tiêu chuẩn thu hái: Tiêu chuẩn thu hái phụ thuộc vào từng giống, cự ly vận chuyển và thời vụ thu hái. Thông th­ờng các giống nở chậm thì hái muộn giống nở nhanh thì hái sớm. Bán tại chỗ hoặc vận chuyển gần thì thu hoạch ở chỉ số 3 (cánh hoa ngoài đã nở), vận chuyển xa thì hái lúc còn đang nụ...

- Thời gian thu hái: Nên thu hái vào lúc sáng sớm (5 - 6h) hoặc chiều tối, vào các ngày khô ráo

- Vị trí thu hái: Vị trí cắt hoa ảnh h­ởng trực tiếp đến độ dài cành, cuống hoa, tới sự nảy mầm chồi d­ới vết cắt và số ngày cắt lứa sau. Thông th­ờng chừa lại trung bình từ 2-4 đốt.

3. Xử lý sau cắt

Sau khi cắt xong phải cắm ngay 1/3 cuống vào trong thùng n­ớc sạch hoặc dung dịch cắm hoa, sau đó đ­a vào nơi mát (nhà có mái che) thông thoáng để xử lý sơ bộ (loại bỏ những cành hoa già, cành hoa bị sâu bệnh…)

4. Phân loại và đóng gói hoa hồng

Sau khi thu hoa tiến hành phân loại và đóng gói. Thông th­­ờng khi vận chuyển cành đi xa mới cần đóng gói: dùng hộp carton dài 80 cm rộng 50 cm, cao 50 cm, mỗi hộp nh­ vậy chứa đ­­ợc 700  - 1.000 cành, dùng màng polytylen gói kín cả hoa để giữ ẩm. Khi đóng thùng cần tránh để gai làm  x­ớc vỏ. Mỗi hộp đục 4 lỗ đ­ờng kính 2cm để hoa tiếp tục hô hấp.

5. Bảo quản hoa

Có nhiều biện pháp bảo quản hoa hồng

- Bảo quản bằng hóa chất: sử dụng các dung dịch glucoza, sacaroza 3-5% trong thời gian bảo quản.

- Bảo quản trong phòng điều chỉnh không khí: Hình thức bảo quản này hiện đại và hiệu quả nh­ng chỉ có ở những cơ sở sản xuất lớn mới có điều kiện áp dụng vì chi phí cho hệ thống bảo quản này là rất lớn.

VIII. Phòng trừ sâu bệnh

1. Sâu hại:

- Nhện đỏ

C­ư trú ở mặt dư­ới của lá, chích hút dịch trong mô lá tạo thành vết hại có màu nâu làm cho lá có màu vàng, quăn queo rồi rụng. Thuốc hoá học đặc trị để trừ nhện đỏ là: Pegasus 500 SC 7 – 10 ml/bình 8 lít n­ớc hoặc Ortus 5 SC 10 – 12 ml / bình 8 lít n­ớc. Phun ngay khi phát hiện có triệu chứng của nhện.

- Rệp

Rệp th­ờng phá hại trên thân, lá, ngọn cây hồng, đặc biệt rệp sáp phủ lớp trắng sáp, không thấm n­ớc. Sử dụng các loại thuốc hoá học nh­ sau: Supaside 40 ND nồng độ 0,15 % liều l­ợng 3 bình cho một sào Bắc Bộ, Supathion 12ml/1bình 8lít, Thiodal 15-20 ml/bình 8 lít.

- Sâu xanh và sâu khoang

Hai loại sâu này trư­ởng thành đẻ trứng từng ổ d­ới mặt lá, có thể dùng biện pháp thủ công nh­ ngắt bỏ ổ trứng, cắt bỏ hoặc tiêu huỷ các bộ phận bị sâu phá hoại và dùng các loại thuốc: Supracide 10 – 15 ml/bình 8 lít, Pegasus 500 SC 7 – 10 ml/bình 8 lít, Cyperin 5 EC 10 –13 ml/bình 8 lít. Phun vào lúc chiều mát hoặc sáng sớm.

- Bọ trĩ

Bọ trĩ chích hút nhựa ở ngọn non, lá non, đặc biệt là hại hoa, nụ, tạo vết chích trên cánh hoa, hoa xấu, cánh dị dạng, hoa nhanh tàn và thối. Mật độ cao vào thời gian nụ, hoa ảnh h­ởng nghiêm trọng đến năng suất, chất l­ợng hoa. Sử dụng một số loại thuốc sau: Polytrin P 440 ND 8 – 10ml/bình 8 lít, Secectron 500 ND 7 – 1510ml/bình 8 lít, Ofatox 400 EC 8 – 10 ml/bình 8 lít.

2. Bệnh hại

- Bệnh phấn trắng

Vết bệnh dạng bột phấn màu trắng xám, bệnh hại trên các lá non, các lá bánh tẻ và cổ bông, bệnh phát triển rất nhanh làm lá biến dạng, thân khô, nụ ít, hoa th­ờng không nở thậm chí chết cây, có thể dùng thuốc Score 250 ND liều l­ợng 0,2 – 0,3 lít/ ha(nồng độ 10 ml/bình 8 lít) , Anvil 5SC liều l­ợng 1 lít/ ha

- Bệnh đốm đen

Vết bệnh hình tròn, bất định, ở giữa màu xám nhạt, xung quanh màu đen. Bệnh th­ờng phá hoại trên lá bánh tẻ, vết bệnh xuất hiện ở cả hai mặt lá, làm lá vàng, rụng hàng loạt. Thuốc phòng trừ bệnh là Daconil 500 SC 25 ml/bình 8 lít; Đồng ôxyclorua 30 BTN 70 g/bình 8 lít, Anvil 5SC 12 –15 ml/bình 8 lít.

- Bệnh gỉ sắt

Vết bệnh dạng chấm nổi màu vàng da cam hoặc màu gỉ sắt, hình thành ở mặt d­ới lá, bệnh làm lá khô cháy, dễ rụng, hoa nhỏ, cây còi cọc, thuốc phòng trừ là Kocide 10 – 15 g/ bình 8 lít, Vimonyl 72 BTN 50 g/bình 8 lít, Daconil 500 SC 25 ml/bình 8 lít.

IX. TRỒNG HOA HỒNG TRONG CHẬU

- Cách trồng trong chậu :

Chậu không cần lớn, cao cỡ 30 cm, rộng 40 cm. Nếu là chậu men, chọn chậu cỡ số 4. Nếu đóng hộc bằng gỗ hoặc trồng trực tiếp xuống đất thì càng hay. đất phải tháot nước. Chậu phải đục to ở dưới đáy để tránh úng rễ. Chậu cần kê cao hơn mặt đất một ít. đất để trống hoa hồng gồm các thành phần như sau : 33% tro trấu ngâm rửa hết mặn; 33% phân chuồng thật hoai, phơi khô, có thể dùng phân rơm, lá cây mục. tốt nhất là phân bò; 1% phân NPK 30-10-10; 33% đất mùn hoặc đất phù sa. tấtt cả được trộn đều đổ vào chậu khoảng 2/3. Dưới đáy lót một ít sỏi nhỏ để chêm trên lỗ thông nước. Tưới một lon nước. Trồng cây hồng vào giữa. Thêm đất 8/10 độ cao của chậu. Đem phơi nắng dần dần, cuối cùng đem phơi ra ánh sáng 100%.

- Cách chăm sóc :

Sau khi trồng, phải cắm cây cột chặt cây hoa vào, tránh cho cây bị lay; che nắng hoặc để chỗ râm mát. Trồng hoa hồng trong chậu thì mỗi ngày phải tưới nước 2 lần, sáng sớm và chiều mát. Không tưới lúc tối hoặc lúc trưa nắng. Vì tưới ban đêm, nước thường đọng trên lá cây dễ bị nấm bệnh. Nên dùng vòi sen để tưới cho đều.

Sau 10 ngày, pha phân NPK hay DAP nông nghiệp tỷ lệ 1 muỗng cà phê/ 4 lít nước, tưới vào lúc sáng hoặc chiều mát, tưới lên lá, thân, gốc... sau 3 tháng, nên xới nhẹ gốc 1 lần vì rễ sẽ đâm ngược lên trên, bón thêm phân chuồng hoai trên mặt. Có thể bón phân bánh dầu ở dưới đáy chậu, khi tưới nước bánh dầu sẽ tơi ra, cây hồng trổ hoa thật to, thật đẹp. Nếu muốn hoa hồng có màu sắc đặc trưng đậm đà ta nên bón thêm phân kali (phân muối ớt) lúc nụ hoa vừa lú ra. Lúc cây ra hoa, tuyệt đối không tưới phân, nước lên cánh hoa.

- Cách cắt hoa :

Cắt hoa vào lúc sáng sớm hoặc chiều mát vì thời gian này cây còn nhiều nhựa, nhiều nước nên hoa lâu tàn, lâu héo. trước khi cắt nên tưới nước nhiều hơn mức bình thường để cây dự trữ một lượng nước cho hoa (vì sau khi cắt hoa hồng sẽ bốc hơi mất nước). Chú ý, sau khi cắt xong phải cắm cây hoa vào nước sạch, dấu cắt phải xéo để nước dễ thấm vào thân cây. Trước khi cắm vào bình phải cắt thêm một nhát nữa. Dùng dao bén mà cắt hoặc dùng kéo cắt cây, không được làm dập. Lúc cắt phải đếm từ dưới chỗ bánh tẻ lên (chỗ đầu cành) chừa 3 lá. Cắt chừa lại 3 lá. Nhánh hồng còn lại sẽ ra 3 chồi mới. Tỉa bớt 1 nhánh xấu đi. Còn lại 2 nhánh khỏe sau này sẽ cho 2 hoa rất to và đẹp. Cũng cần tỉa luôn những nhánh xấu, hư... sau 1 tháng hoặc 1 tháng rưỡi là có hoa để chưng trong nhà hoặc đem bán, tặng cho người khác.